قولنامه دستي، نوشته‌اي است كه خارج از دفتراسناد رسمي در مورد اموال منقول يا غير منقول توسط دو يا چند نفر تنظيم مي‌شود. در قولنامه توافق طرفين به صورت وعده است.براي مثال يك اتومبيل ميان دو نفر معامله مي‌شود اما خريدار نمي‌تواند همه ثمن را يكجا بپردازد و يا فروشنده امور اداري و خلافي خودرو را انجام نداده، در اين حالت يك نوشته تنظيم مي‌كنند.
و توافقات طرفين براي انتقال مال با اين شرايط در آن شرح داده مي‌شود. اگر مالي كه مي‌خريد از طريق ارث به فروشنده منتقل شده حتما برگه تسويه ماليات بر ارث و گواهي انحصار وراثت را مشاهده كنيد تا قولنامه دستي ميان شما معتبر باشد.در اين مقاله به بررسي اعتبار قولنامه دستي در داگاه و نكاتي كه بايد براي تنظيم قولنامه دستي به آن توجه كرد مي‌پردازيم.
انواع سند
قبل از ورود به بحث قولنامه دستي لازم است كه با انواع سند آشنا شويم. اسناد دو نوع دارند: ۱- سند رسمي ۲- سند عادي (قولنامه يك نوع سند عادي است).
* اسناد رسمي
ماده ۱۲۸۷ قانون مدني اسنادي را كه در اداره ثبت اسناد و املاك و دفاتر اسناد رسمي يا نزد مامورين رسمي و در حوزه صلاحيت آنها تنظيم شده باشد، اسناد رسمي ناميده است.
* اسناد عادي
بر اساس ماده ۱۲۹۳ قانون مدني، اگر سند به نحوي غير از نحوه تنظيم اسناد رسمي نوشته و تنظيم شده باشد، سند عادي است. براي مثال سندي كه توسط مامور رسمي اما خارج از صلاحيت او و يا بدون رعايت ترتيبات مقرره قانوني تنظيم شده است سند عادي نام دارد.
انواع اسناد عادي
اسناد عادي اشكال مختلفي دارند. در اينجا به بعضي از مهم‌ترين اسناد عادي اشاره شده است:
* اسناد تجاري
اسنادي مانند چك و سفته و بارنامه و غيره كه ميان تجار ردوبدل مي‌شود.
* مبايعه‌‌نامه با كد رهگيري
مبايعه‌نامه‌هاي تنظيم شده توسط مشاورين املاك كه اعتبار آنها مشابه يك قولنامه دستي است.
* اسناد عادي گواهي امضا شده
سندي كه در دفاتر اسناد رسمي امضاي شخص امضا كننده‌ي آن، توسط سردفتر گواهي مي‌شود.
* سند عادي در حكم سند لازمالاجرا
بعضي از اسناد سند عادي هستند اما قانون آنها را مانند سند لازمالاجرا مي‌داند. براي اجراي اين اسناد نيازي به راي دادگاه نيست و افراد مي‌توانند با رجوع به اداره اجراي ثبت، اجراي آن را تقاضا كنند. مانند چك.
اسناد عادي در حكم اسناد رسمي
اسناد عادي در ۲ مورد در حكم اسناد رسمي هستند:
* اگر شخصي كه يك سند عادي عليه او ارائه شده صدور آن سند را از طرف شخصي كه سند به او منتسب است قبول كند. براي مثال شخص بپذيرد كه سند را خودش امضا كرده.
* اگر در دادگاه ثابت شود كه سند عادي كه در دادگاه ارائه شده و شخص امضاي آن را انكار كرده، اصالتا توسط خود او امضا و مهر شده است.
اعتبار قولنامه دستي در دادگاه
قولنامه دستي اگر به صورت صحيح بدون جعل، كلاهبرداري يا هرنوع عنوان مجرمانه تنظيم شده باشد، حتي اگر شهود آن را امضا نكرده باشند، در صورت احراز دادگاه بر طبق ماده ۱۰ قانون مدني بين طرفين قولنامه نافذ و معتبر خواهد بود. امضاي شهود مي‌تواند به اعتبار بيشتر قولنامه كمك كند.
به عبارت ديگر قولنامه چه با امضاي شهود و چه بدون آن يك ميزان اعتبار قانوني دارد اما قولنامه‌اي كه امضاي شهود را نداشته باشد در دادگاه اثبات اعتبارش سخت‌تر خواهد بود. بر همين اساس براي اطمينان خاطر بهتر از شهود در هنگام تنظيم قولنامه استفاده شود. قولنامه دستي مانند يك سند عادي ميان طرفين لازمالاجرا و قابل استناد است اما اعتبار آن بايد اول اثبات شود و بعد در دادگاه مورد استناد قرار گيرد.
به طور كلي پيشنهاد وكلا و متخصصان حقوق اين است كه تا حد امكان از نوشتن قولنامه دستي اجتناب شود زيرا اصولا اثبات آن در دادگاه كار پيچيده و سختي است و در بسياري از موارد ممكن است موجب تضييع حقوق طرفين شود.
براي اينكه از تنظيم صحيح قولنامه دستي اطمينان خاطر حاصل كنيد بهتر است حتما قبل از اقدام، با يك وكيل مشورت نماييد و در نهايت آن را در بنگاه تنظيم كنيد و كد رهگيري بگيريد. در صورت بروز هر اختلافي در دادگاه، سند رسمي از سند عادي معتبرتر است و چون قولنامه دستي سند عادي است، اگر كد رهگيري داشته باشد، معتبرتر خواهد بود.
بيشتر بخوانيد : مراحل طلاق توافقي و هزينه هاي آن
نكات مهم براي تنظيم قولنامه دستي معتبر
در صورتيكه قصد داريد قولنامه دستي تنظيم كنيد، حتما به موارد زير توجه داشته باشيد:
* مشخصات طرفين قولنامه بايد به طور كامل در قولنامه نوشته شود. براي مثال نام و نام خانوداگي، كد ملي و نام پدر بايد ذكر گردد.
* سند عادي زماني معتبر است كه توسط طرفين امضا و مهر شده و اثر انگشت داشته باشد. به عبارت ديگر هويت طرفين بايد مشخص و قصد آنها از اين توافق بايد محرز باشد.
* علاوه بر نام و نام خانوادگي بايد نشاني منزل، تلفن ثابت و تلفن همراه نيز نوشته شود.
* موضوع قولنامه بايد صريح و مشخص باشد.
* زمان انجام معامله قطعي بايد در قولنامه ذكر شود. براي مثال بايد تعيين شود كه در فلان تاريخ براي تنظيم سند رسمي و انتقال قطعي مال به بنگاه مراجعه مي‌شود. در اين خصوص ضروري است كه آدرس دفترخانه نيز ذكر شود.
* براي قولنامه دستي از ضمانت اجرا استفاده كنيد تا اگر يكي از طرفين به وعده خود عمل نكرد خسارت پرداخت نمايد.
* از حداقل دو شاهد در تنظيم قولنامه استفاده كنيد. مشخصات شهود بايد به طور كامل شرح داده شود و قولنامه توسط آنها امضا گردد.
* شروطي را تحت عنوان شروط قولنامه ذكر كنيد تا اگر يكي از طرفين به تعهداتش عمل نكرد براي طرف ديگر حق فسخ و ابطال وجود داشته باشد.
* ميزان ثمن معامله و نحوه پرداخت آن بايد صراحتا در قولنامه نوشته شود.
* از پرداخت كامل مبلغ تا پيش از تنظيم سند رسمي اجتناب نماييد.
* قولنامه دستي را در سه نسخه تنظيم كنيد. دو نسخه براي طرفين و يك نسخه به امانت براي بنگاه يا يك فرد امين مورد اعتماد طرفين.
* اگر با وكيل يا نماينده طرف مقابل قولنامه تنظيم كرديد، از قانوني بودن سمت او و اينكه اجازه امضا از طرف مالك را دارد اطمينان حاصل كنيد. در همين راستا حتما از او بخواهيد كه مدارك هويتي خود را نشان دهد.
* مطمئن شويد كه ملك وثيقه نشده باشد و سند آن را مشاهده كنيد.
* اگر مورد معامله يك ملك است، حتما از اينكه در قولنامه به پاركينگ، انباري، برق و گاز و غيره اشاره شده باشد اطمينان حاصل كنيد.
* به جاي قولنامه دستي از قولنامه‌هاي چاپي استفاده كنيد.
منبع: yun.ir/u1dqu2
